Terminy pojęć

---

Analiza finansowa

Proces mający za zadanie zbadanie sytuacji finansowej danego podmiotu. Głównymi zagadnieniami badanymi w toku tej analizy są: sytuacja majątkowa, efektywność gospodarowania, wynik finansowy i rentowność. Celem przeprowadzenia analizy finansowej jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie czy warto inwestować w dany podmiot (bezpośrednio poprzez wykup udziałów lub pośrednio poprzez udzielenie kredytu). Odpowiedź na to pytanie jest możliwa w praktyce po uzupełnieniu wyników analizy finansowej o analizę innych czynników np. szans rozwoju w kontekście sytuacji panującej w branży, ocenę ryzyka politycznego. W takim rozumieniu analiza finansowa może stanowić część analizy fundamentalnej, bądź analizy SWOT. Często przyjmuje się założenie, że pozytywny wynik analizy finansowej stanowi podstawę dla podjęcia przez bank decyzji odnośnie wysokości jego zaangażowania oraz co do ceny udostępnianych środków. Składowymi analizy finansowej są: analiza sprawozdań finansowych oraz analiza wskaźnikowa.

---

Analityk finansowy

Osoba przeprowadzająca analizy finansowe. Tradycyjnie funkcje analityków pełniły najczęściej osoby fizyczne. Obecnie przy dużym nagromadzeniu danych finansowych, w wyspecjalizowanych firmach analitycznych, znaczną część pracy analityków wykonują programy komputerowe.

---

Biuro Informacji Kredytowej

Biuro zarządzające i posiadające system wymiany informacji kredytowej oferujący narzędzia wspomagające: decyzję o udzieleniu kredytu, zarządzanie pojedynczym rachunkiem na każdym etapie cyklu jego istnienia, zarządzanie portfelem kredytowym danej instytucji, decyzje strategiczne.

---

Bilans

Zestawienie aktywów i pasywów firmy wycenionych w określonej walucie na dany dzień. Obowiązek sporządzania i prezentacji bilansu przez firmy w określonym terminie i formie reguluje prawo. Bilans pokazuje faktyczny majątek firmy (strona aktywów) oraz źródła jego finansowania z uwzględnieniem wyniku finansowego firmy (zysku lub straty) po stronie pasywów.

---

Cesja

Umowa, w myśl której osoba przelewa przysługujące jej prawa (odstępuje roszczenia) na rzecz innej osoby. Przekazanie praw w drodze cesji może nastąpić bez zgody dłużnika, jednak powinien być on o cesji zawiadomiony. Cesja ma zastosowanie przy przenoszeniu tytułu własności do różnego typu imiennych papierów wartościowych albo roszczeń np. z tytułu polis ubezpieczeniowych. Cesja wierzytelności przyjmowana jest na zabezpieczenie udzielonych przez bank kredytów (zob.też przelew wierzytelności na zabezpieczenie). Szczególnym rodzajem cesji jest indos wekslowy.

---

Gotówka

Forma aktywów, charakteryzująca się najwyższym stopniem płynności. W przeciwieństwie do papierów wartościowych, depozytów terminowych i innych rodzajów lokat, posiadaną gotówką można dysponować w każdej chwili.

---

Hipoteka

Forma prawna zabezpieczenia roszczeń wierzyciela w stosunku do dłużnika poprzez dokonanie odpowiedniego wpisu w księdze wieczystej (wyjątkowo przez złożenie dokumentów do tzw. zbioru dokumentów) danej nieruchomości. Hipoteką określa się ograniczone prawo rzeczowe, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Zgodnie z obowiązującym w Polsce stanem prawnym hipoteką można obciążyć: całą nieruchomość, część ułamkową nieruchomości, użytkowanie wieczyste (wtedy hipoteka obejmuje także budynki i urządzenia stanowiące własność użytkownika wieczystego), wierzytelność zabezpieczoną hipoteką oraz prawa członków spółdzielni do przyznanych im przez spółdzielnię: własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, prawa do lokalu użytkowego, prawa do domu jednorodzinnego. Ustanowienie hipoteki wymaga formy aktu notarialnego. Wierzyciel otrzymując stosowny zapis o ustanowieniu hipoteki, zyskuje możliwość odzyskania długu, kiedy dłużnik nie ureguluje zobowiązania w terminie, gdyż teoretycznie powinien on otrzymać pieniądze w wyniku sprzedaży nieruchomości, na której została ustanowiona hipoteka na jego rzecz. W przypadku kilku wierzycieli zabezpieczonych hipotecznie o kolejności ich zaspokajania decyduje kolejność dokonanych wpisów, przy czym w naszym systemie prawnym niektóre podmioty (np. budżet, pracownicy firmy) posiadają ustawowo zagwarantowane pierwszeństwo do zaspokojenia swoich wierzytelności. Z tej m.in. przyczyny banki polskie przyjmując hipotekę na zabezpieczenie kredytu żądają wysokiego pokrycia (np. 200%), ponieważ nawet po ustanowieniu hipoteki na ich rzecz nie mogą być pewne czy po spłacie wszystkich wierzycieli posiadających pierwszeństwo coś dla nich zostanie. Wygaśnięcie hipoteki następuje po wygaśnięciu wierzytelności, którą zabezpieczała hipoteka (np. spłacie lub umorzeniu długu). Kiedy dłużnik nie ureguluje zobowiązania, zaspokojenie banku z nieruchomości następuje w drodze sądowego postępowania egzekucyjnego.

---

Karta Kredytowa

Karta, która umożliwia posiadaczowi korzystanie ze środków, których aktualnie nie ma na rachunku, do wysokości limitu kredytowego określonego przez bank. Bank określa termin spłaty części lub całości płatności dokonywanych kartą debetową. Jako termin spłaty zadłużenia przyjmuje się zazwyczaj 25-30 dni od daty otrzymania wyciągu zawierającego informacje o transakcjach przeprowadzonych w poprzednim okresie. Często wyposażona jest w \”grace period\” czyli okres, w którym odsetki nie są naliczane. Po tym czasie zaciągnięty kredyt jest oprocentowany (dość wysoko), a posiadacz jest zobowiązany tylko do spłaty minimalnej, określonej przez bank kwoty. Warto wiedzieć, że karta kredytowa nie musi być powiązana z kontem i że wyjęcie gotówki z bankomatu od razu jest oprocentowane w przeciwieństwie do transakcji bezgotówkowych.

---

Kredyt gotówkowy

Umowa, w której bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie określoną kwotę środków pieniężnych,a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, do zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w umówionych terminach oraz do zapłaty prowizji od przyznanego kredytu. Jest to umowa nienazwana w prawie cywilnym, a pewne jej elementy są określone w Prawie Bankowym. Udzielanie kredytów jest jedną z czynności bankowych.

---

Kredyt konsumpcyjny

Kredyt oferowany przez banki lub firmy udzielające takich kredytów jednostkom lub gospodarstwom domowym w celu finansowania codziennych wydatków, zakupów trwałych wyrobów konsumpcyjnych, samochodów i dokonywania inwestycji.

---

Kredyt konsolidacyjny

Kredyt bankowy przeznaczony na spłatę innych zobowiązań kredytowych. Bank reguluje zobowiązania kredytobiorcy przelewem (bezgotówkowo) lub wypłaca gotówkę i jednocześnie wyznacza termin dostarczenia potwierdzeń uregulowania spłacanych zobowiązań. Ze względu na ryzyko banku najczęściej stosuje się pierwsze z wymienionych rozwiązań.Standardowym zabezpieczeniem kredytu konsolidacyjnego jest hipoteka na posiadanej nieruchomości, co wynika z faktu wysokiej zwykle wartości kredytu. W wielu przypadkach banki wymagają, aby przynajmniej jeden ze spłacanych kredytów miał przeznaczenie mieszkaniowe. Okres kredytowania jest stosunkowo długi, w niektórych przypadkach może on nawet wynieść 30 lat.Obecnie wiele osób decyduje się na konsolidację kredytów, co umożliwia im spłacenie wszystkich zadłużeń na promocyjnych warunkach.

---

Kredyt inwestycyjny

Kredyt udzielany na sfinansowanie nakładów inwestycyjnych kredytobiorcy związanych z zakupem nowych środków trwałych bądź z modernizacją środków posiadanych. Nakłady inwestycyjne mogą obejmować koszt maszyn i urządzeń, linii technologicznych, sporządzenia dokumentacji, przeprowadzenia robót budowlanych i inne. Banki kredytują tylko pewien procent inwestycji (z reguły 60 – 65%), ponieważ udział własny kredytobiorcy zwiększa jego zainteresowanie powodzeniem projektu, co wpływa na obniżenie ryzyka kredytowego banku. Kredyty inwestycyjne są z reguły kredytami długoterminowymi, a okres kredytowania zależny jest od okresu realizacji finansowanej inwestycji.

---

Kredyt Ratalny

Kredyt konsumpcyjny spłacany zazwyczaj w okresie od 1 do 3 lat, przeznaczony na zakup towarów konsumpcyjnych, artykuły gospodarstwa domowego trwałego użytku czy pojazdy samochodowe.

---

Kredyt Obrotowy

Kredyt udzielany na sfinansowanie bieżących potrzeb kredytobiorcy związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w szczególności z finansowaniem środków obrotowych. Kredytowaniu może podlegać m.in. zakup surowców i materiałów, finansowanie sprzedaży (np. rabaty, reklama), składowanie zapasów, itp. Wysokość kredytu wyznaczana jest w oparciu o zapotrzebowanie na kapitał obrotowy, natomiast okres spłaty jest zależny od cyklu produkcyjno – handlowego kredytobiorcy i nie przekracza z reguły l roku. Kredyt obrotowy jest najczęściej udostępniany w formie kredytu w rachunku bieżącym.

---

Kredyt samochodowy

Decydując się na kredyt samochodowy, z reguły spotkamy się w każdym banku z podobnie skonstruowaną ofertą. Bank daje nam możliwość zakupu samochodu nowego lub używanego dowolnej marki, motocykli i skuterów.Jeśli pragniemy kupić auto sprowadzane z zagranicy, większość banków daje nam możliwość skredytowania takiej transakcji. Mamy również możliwość zakupu pojazdu od osoby fizycznej, a także zaciągnięcia kredytu w PLN, CHF, EURO lub USD.Okres kredytowania to przeciętnie od 6 miesięcy do 8 lat. Otrzymujemy również możliwość wykupienia ubezpieczenia pakietowego AC, OC, NM.

---

Limit kredytowy

Maksymalna wysokość kredytu, którą może dysponować kredytobiorca.

---

Limit hipoteczny

Limit hipoteczny działa na zasadzie linii kredytowej, do wykorzystania na cele konsumpcyjne lub bieżące potrzeby firmy. Wysokość przynanego limitu uzalezniony jest od wartości zabezpieczenia .

---

Linia kredytowa

Określa maksymalną wysokość środków stawianych przez bank do dyspozycji klienta, który zobowiązuje się do ich spłaty po upływie określonego terminu. Bank nie może oczekiwać regularnej spłaty tego kredytu, ponieważ wykorzystanie linii może się zmieniać w czasie.

---

Lokaty

W działalności ubezpieczeniowej lokaty obejmują: lokaty bankowe, lokaty w nieruchomościach,akcje i udziały w innych jednostkach i długoterminowe papiery wartościowe, dłużne papiery wartościowe, należności depozytowe od cedentów obejmują depozyty szkodowe i składkowe zatrzymane przez ubezpieczycieli, którym Spółka udziela pokrycia reasekuracyjnego.

---

Marża oraz opłata manipulacyjna

Zarobek banku z tytułu udostępnienia kapitału. Pożyczając zgromadzone środki, bank powiększa stopę procentową reprezentującą cenę pozyskanego pieniądza o pewną wielkość określaną jako marża. Może być ona podawana procentowo (np.l0%), w punktach bazowych (np. 35 b.p.) lub jako mnożnik stawki bazowej (np.1,25 x stawka LIBOR). Wysokość marży zależy głównie od oceny ryzyka kredytowego dokonywanej przez bank. Nierzadko też wielkość marży jest rezultatem sprawdzania przez bank „wytrzymałości” kredytobiorcy.

---

Nieruchomość

Własność, która przez prawo określana jest mianem własności nieruchomej tj. grunt oraz wszystko, co ściśle się z nim wiąże, przedmioty, które przeznaczone zostały przez właściciela do trwałego (stacjonarnego) użytkowania na należącej również do niego nieruchomości (np. dzierżawa wieczysta, prawo do spadku).

---

Nominalna stopa procentowa

Stopa procentowa pokazująca nominalny przychód z posiadanego kapitału lub cenę kapitału udostępnionego. Oprocentowanie depozytów i kredytów prawie zawsze jest podawane w sposób nominalny.

---

Odsetki

Środki płacone przez bank za udostępniony mu kapitał lub należne bankowi z tytułu udostępnionego przez niego kapitału. Odsetki są głównym (choć nie jedynym) wyznacznikiem ceny kapitału. Wysokość odsetek wylicza się na podstawie stopy procentowej. Najczęstszy podział odsetek to podział na: odsetki proste i składane; odsetki płatne z dołu lub z góry oraz na odsetki wymagalne i zapadłe.

---

Okres kredytowania

Okres liczony od momentu: przyznania kredytu, postawienia środków do dyspozycji klienta lub wykorzystania przez klienta środków z pierwszej lub ostatniej transzy, do nieprzekraczalnego terminu w jakim kredytobiorca zobowiązany jest spłacić zaciągnięty kredyt (rozumiany jako kapitał). Długość okresu kredytowania (zależna od możliwości spłaty kredytu przez kredytobiorcę oraz od rodzaju kredytu), a także dni uznawane za początek i koniec okresu kredytowania precyzuje ściśle umowa kredytowa.

---

Opłata

Jednorazowa kwota, której wielkość jest stała i nie zależy od wartości produktu bankowego, pobierana przez bank za wykonanie określonych czynności (np. sporządzenie przez bank aneksu do umowy kredytowej może podlegać stałej opłacie niezależnie od kwoty kredytu, którego dana umowa dotyczy).

---

Opłata przygotowawcza

Należność pobierana przez banki za rozpatrzenie wniosku oraz przygotowanie i zawarcie umowy kredytowej

---

Oprocentowanie stałe

Wynagrodzenie za udostępnienie środków finansowych obowiązujące niezmiennie przez cały okres trwania spłaty kredytu.

---

Oprocentowanie zmienne

Wynagrodzenie za udostępnienie środków finansowych, którego wysokość może się zmienić w czasie trwania spłaty kredytu w wyniku powstania okoliczności przewidzianych w umowie kredytowej.

---

OWU (Ogólne warunki ubezpieczenia)

Przepisy ustalane indywidualnie przez towarzystwo, które określają m.in. przedmiot, zakres i czas jego odpowiedzialności, obowiązki obu stron ubezpieczenia, czy sposób wypłaty odszkodowania.

---

Poręczyciel

W oparciu o przepisy k.c. w umowie poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie w przypadku, gdy dłużnik zobowiązania nie wykona.

---

Pożyczka

Umowa, na mocy której pożyczkodawca stawia określoną kwotę lub rzecz do dyspozycji pożyczkobiorcy, a ten zobowiązuje się do jej zwrotu po upływie określonego terminu. W odróżnieniu od kredytu pożyczka udzielana jest bez wskazania konkretnego celu.

---

Prowizja bankowa

kwota pobierana przez bank, naliczana jako procent od wartości produktu bankowego. Chociaż liczba tytułów do pobierania prowizji zależy niemal wyłącznie od inwencji banku, istnieją pewne standardowo stosowane typy prowizji. Prowizja gwarantuje bankowi pewien przychód z tytułu dokonania przez niego określonych czynności (np. postawienia środków do dyspozycji klienta) w sytuacji, gdy ostatecznie nie skorzysta on z produktu (np. nie wykorzysta pełnej kwoty przyznanego mu kredytu).

---

Realna stopa procentowa

Stopa procentowa (nominalna lub efektywna) odniesiona do tempa wzrostu cen konkretnego dobra, najczęściej zaś do stopy inflacji.

---

Tabela oplat

Uchwalane przez zarząd towarzystwa zestawienie opłat dystrybucyjnych oraz zasad udzielania zwolnień z opłat obowiązujących w funduszu tabela opłat jest udostępniana w punktach obsługi klienta/funduszu.

---

Ubezpieczenie kredytu

Poprzez ubezpieczenie kredytu ubezpieczyciel (towarzystwo ubezpieczeniowe) przyjmuje na siebie część ryzyka związanego z nieotrzymaniem od dłużnika, w związku z wystąpieniem ściśle określonych zdarzeń, ekwiwalentu udzielonego przez bank kredytu. Ubezpieczenie kredytu nie gwarantuje zapłaty długu w terminie, lecz pokrycie ewentualnej straty w przypadku niedokonania płatności przez dłużnika. Z zasady rozłożenie ryzyka pomiędzy bank i instytucję ubezpieczającą powinno działać stymulujące dla banków udzielających kredytów, ponieważ towarzystwo ubezpieczeniowe przejmując część ryzyka jednocześnie zwiększa zakres kontroli kredytobiorców, dostarcza dodatkowych informacji oraz częstokroć prowadzi fachowe doradztwo.

---

Umowa Kredytowa

Umowa o kredyt bankowy ma charakter cywilnoprawny, jednakże w polskim prawie zdefiniowana została w Prawie Bankowym. Umowa o kredyt jest porozumieniem określającym warunki na jakich kredytodawca zobowiązuje się postawić do dyspozycji kredytobiorcy określoną kwotę środków pieniężnych na podany w umowie czas oraz cel. Zgodnie z polskim prawem bankowym umowa kredytowa musi być zawarta w formie pisemnej i być umową odpłatną tzn. ustalać oprocentowanie kredytu oraz określać inne niezbędne elementy, takie jak: strony umowy, kwotę kredytu, termin lub terminy postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych oraz terminy spłaty. Ponadto umowa kredytowa reguluje podstawowe wzajemne prawa i obowiązki występujące w relacjach pomiędzy kredytodawcą a kredytobiorcą, wskazuje formę prawnego zabezpieczenia kredytu, warunki ewentualnego wypowiedzenia kredytu, może określać sposób wykorzystania kredytu np. realizowanie płatności na rzecz osób trzecich i inne. Z reguły kredyt udzielany jest w formie bezgotówkowej, wyjątkiem jest gotówkowy kredyt konsumpcyjny utożsamiany z pożyczką.

---

Waluta

Termin określający znaki pieniężne danego kraju występujące w postaci banknotów lub monet (tzw. bilon). Najczęściej rozróżnia się: a/ waluty wymienialne (wewnętrznie, zewnętrznie, częściowo, całkowicie) i niewymienialne oraz b/ waluty krajowe (będące prawnym środkiem płatniczym w danym kraju) i obce (będące prawnymi środkami płatniczymi w innych krajach).

---

Zabezpieczenie kredytu

Prawne zabezpieczenie zobowiązań dłużnika zaciągniętych wobec banku (dlatego często spotyka się rozbudowane określenie: dodatkowe prawne zabezpieczenie spłaty kredytu). Celem ustanawiania zabezpieczenia jest zapewnienie bankowi zwrotu należności z tytułu udzielonych kredytów i gwarancji bankowych wraz z odsetkami, prowizjami i innymi kosztami, w razie nieuregulowania zobowiązań przez dłużnika w umownym terminie. Pomimo, że zgodnie z polskim prawem cywilnym dłużnik ponosi odpowiedzialność osobistą za zaciągnięty dług (tzn. za zaciągnięty przez siebie dług odpowiada on całym swoim majątkiem teraźniejszym i przyszłym) zabezpieczenie może dotyczyć majątku dłużnika jak też majątku osób trzecich.

---

Zastaw bankowy

w celu zabezpieczenia kredytu udzielonego przez bank, można ustanowić na rzecz banku zastaw na łatwo zbywalnych rzeczach ruchomych, należących do kredytobiorcy lub osoby trzeciej z pozostawieniem przedmiotu obciążonego zastawem w posiadaniu zastawcy lub osoby trzeciej (w odróżnieniu od zastawu na zasadach ogólnych, kiedy to przedmiot zastawu musi być wydany zastawnikowi lub osobie trzeciej). Ustanowienie zastawu bankowego odbywa się na podstawie pisemnej umowy zastawu zawartej pomiędzy zastawcą a bankiem. Zastaw powstaje z chwilą wpisania umowy zastawu do rejestru zastawów prowadzonego przez bank (stąd często spotyka się określenie: bankowy zastaw rejestrowy). Zgodnie z przepisami zastaw bankowy może być ustanowiony wyłącznie w związku z zabezpieczeniem udzielonego kredytu (nie może być ustanawiany na zabezpieczenie wystawionej gwarancji bankowej). Z reguły banki przyjmujące zastaw jako zabezpieczenie kredytu wymagają od zastawcy ubezpieczenia przedmiotu zastawu w całym okresie kredytowania oraz dodatkowo dokonania na swoją rzecz cesji praw z umów ubezpieczenia. Spłata kredytu lub inny sposób wygaśnięcia zobowiązania kredytobiorcy powoduje wygaśnięcie zastawu.

---

Zdolność kredytowa

Zdolność kredytobiorcy lub podmiotu ubiegającego się o kredyt do spłaty kwoty kredytu (rozumianego jako kapitał wraz z odsetkami) w umownych terminach płatności. Według polskiego Prawa Bankowego posiadanie przez podmiot tak rozumianej zdolności kredytowej jest warunkiem niezbędnym do uzyskania kredytu. W wyjątkowych sytuacjach banki mogą udzielić kredytu osobie prawnej nie posiadającej zdolności kredytowej o ile przedłoży ona realny program uzdrowienia swojej firmy. Oceny zdolności kredytowej banki dokonują samodzielnie i posiadają z reguły własne, stworzone w tym celu metodologie. Ocena zdolności kredytowej obejmuje ocenę bieżącej sytuacji ekonomiczno – finansowej danego podmiotu, a także ocenę perspektywicznej zdolności kredytowej kredytobiorcy.

---

Zmienna stopa procentowa

Stopa procentowa, której nominalna wielkość jest wartością zmienną, podawaną w odniesieniu do innej wielkości, która stanowi parametr zmienności (najczęściej w odniesieniu do tzw. stawki bazowej).

---

Zobowiązania

Jedna z kategorii pasywów. Mianem zobowiązań określa się kapitał obcy pozyskany przez bank od swoich klientów w postaci przyjętych od nich depozytów. Środki pozyskane od klientów (firm lub osób fizycznych) są dla banku z reguły najtańszym pieniądzem. Utrzymanie stabilnej bazy depozytów jest priorytetem dla każdego banku, ponieważ depozyty stanowią podstawę finansowania należności (przede wszystkim kredytów). Stabilna baza depozytów dla banku oznacza, iż średnia kwota środków powierzonych przez klientów na dany okres jest w przybliżeniu stała. Warto pamiętać, iż to co dla banku jest zobowiązaniem wobec danego podmiotu, dla tegoż podmiotu stanowi należność od banku.

---

Żyrant

Inaczej indosant – osoba przenosząca prawa wynikające z weksla lub czeku na inną osobę w drodze indosu. Pierwszym indosantem weksla musi być remitent. Następnym może być każda osoba, opierająca swe prawa na poprzednim indosie.